საიდან ვიცით ის, რაც ვიცით?!

დღევანდელ სვეტში ერთ დელიკატურ თემას უნდა შევეხო და დავსვა შეკითხვა: საიდან მოდის ჩვენი ცოდნა?! – სრულად ვაცნობიერებ იმ ფაქტს, რომ ჩემი შეკითხვა წაურიტორიკულებს, ამიტომ იხტიბარს მაინც არ გავიტეხ და ცოტა სხვანაირად ვიკითხავ: სად არის გარანტია იმისა, რომ ის, რაც ვიცით, ნამდვილად ვიცით? მოდით ამ შეკითხვის ირგვლივ რამდენიმე მაგალითი განვიხილოთ.

მარტივი შეკითხვით დავიწყოთ: რატომ იწერენ მართლმადიდებლები პირჯვარს მარჯვნიდან მარცხნივ და კათოლიკეები – პირიქით? ამ კითხვაზე პასუხის საპოვნელად ინტერნეტ-არქივები, წმინდა წერილები და ფორუმები ამოვაბრუნე და მრავალ ვერსიას გავეცანი. ერთ-ერთი ვერსიათაგანი კი, რომელიც მე ყველაზე ლოგიკურად და დასაბუთებულად მეჩვენება, შემდეგნაირად ჟღერს:

ძველი წარმოდგენით, ადამიანის სული მდებარეობდა გულში, ამიტომ წმინდა სამების მოხსენიების დროს სიტყვა “სული” უნდა ეთქვათ ხელის გულზე, ანუ მარცხნივ დადების დროს. იმის გათვალისწინებით, რომ ზოგ ენაში მსაზღვრელი წინ უსწრებს საზღვრულს და ზოგში – პირიქით, ზოგ ენაზე ითქმის წმიდა სული და ზოგზე სული წმიდა, შესაბამისად, ხელსაც შუბლსა და მუცელზე დადების შემდეგ იდებენ ჯერ ან მარცხნივ, ან მარჯვნივ. ვინაიდან ეს განსხვავება მკვეთრად ლათინურ და ბერძნულ ენებშია გამოხატული, ამიტომ ამ ორი ენის მაგალითი განვიხილოთ:

ლათინურ ვარიანტში ზედსართავი სახელი Sancti (წმინდა) არსებითი სახელის, Spiritus (სული) შემდეგაა, ბერძნულში კი – პირიქითაა, ჯერ “ჰაგიოა” (წმინდა) და შემდეგ “პნევმატოს” (სული). ამგვარად, იმ ეკლესიებში, სადაც ღვთისმსახურება ბერძნულად სრულდება, პირჯვარს მარჯვნიდან მარცხნივ იწერენ, და იქ კი, სადაც ლათინურ ენაზეა – მარცხნიდან მარჯვნივ. ლათინურ და ბერძნულ ენებს შორის განსხვავება კი საბოლოოდ კათოლიციზმზე და მართლმადიდებლობაზე აისახა.

ლათინურად: in nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti
ბერძნულად: εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος

ყველაფერ ზემოხსენებულთან დაკავშირებით სულ ორი წყარო ვიპოვე: 1) ერთ-ერთ ფორუმზე კონკრეტული მომხმარებლის პოსტი, რომელიც თბილისის სურბ-გევორქის ეკლესიის მოძღვრის, მამა აბგარის მოსაზრებას ეყრდნობა; 2) ინგლისურ ვიკიპედიაში სტატია “Sign of the Cross”, სადაც წყაროდ ბერძნულ კატეხიზმოს იშველიებენ.

უფრო ღრმად ჩაძიების საშუალებას ინტერნეტი აღარ იძლევა, თუმცა, რომ მივაკითხო მამა აბგარს სურბ-გევორქის ეკლესიაში (იმედია ცოცხალი დამხვდება) და წყარო მოვთხოვო, დარწმუნებული ვარ, რომ რომელიმე ძველ წიგნზე მიმითითებს, სადაც ასევე ვიღაცის სიტყვები იქნება მოტანილი აზრის გასამყარებლად. ვიკიპედიის წყაროს შემთხვევაშიც მსგავსი სურათი იქნება: რომელიმე წმინდა მამის წიგნი იქნება მოტანილი სქოლიოში, იმ წმინდა მამასთან სხვა წმინდა მამის წიგნი და ა.შ.

ერთი კონკრეტული მაგალითის საფუძველზე ირკვევა, რომ ის, რაც ვიცით, შეუძლებელია ზუსტად ვიცოდეთ, ვინაიდან გადამოწმებას არ ექვემდებარება. ჩვენ გარშემო არსებული ინფორმაცია კი უმეტესწილად ასეთი გადაუმოწმებელი ხასიათისაა. წყაროს წყაროს წყაროს ჯაჭვის ბოლოში კი საბოლოოდ რომელიმე წმინდა მამას, ან საყოველთაოდ აღიარებულ ავტორიტეტს ვადგებით, რომელსაც უსათუოდ უნდა დავუჯეროთ, შვებით ამოვისუნთქოთ და ეს საკითხი ჩვენთვის ამოწურულად გამოვაცხადოთ – სხვა არაფერი დაგვრჩენია!

მოდით, მეორე შეკითხვა დავსვათ: ვინ წარმოთქვა პირველმა სიტყვები “ის მაინც ბრუნავს”? – ამ შეკითხვაზე პასუხის გამცემები ორ ბანაკად დაიყოფიან, პირველები გალილეო გალილეის დაასახელებენ და მეორენი კი – ჯორდანო ბრუნოს. საინტერესო ის არის, რომ არც ჯორდანო ბრუნოს წარმოუთქვამს ეს ფრაზა რომში ყვავილების მოედანზე 1600 წლის 17 თებერვალს, როდესაც მის გარშემო მოგროვილი ფიჩხი აგიზგიზდა და არც დაუძლურებულ გალილეოს უთქვამს Eppur si muove (ის მაინც ბრუნავს) 1633 წელს იმ ავადსახსენებელ სასამართლო პროცესზე, რომელიც მას ინკვიზიტორებმა მოუწყვეს.

თქვენ შეიძლება მხრები აიჩეჩოთ, არ დამიჯეროთ (ისევ დაჯერება!) და მრავალი წერილობითი, თუ ზეპირსიტყვიერი წყარო გაიხსენოთ, სადაც ეს ფრაზა ან ერთ და ან მეორე იტალიელს მიეწერება. საინტერესო კი ის არის, რომ ეს სიტყვები არ გვხვდება გალილეის უშუალო მოწაფის, ვინჩენცო ვივიანის ვრცელ ბიოგრაფიაში. სხვა მოწაფენიც დუმან ამის შესახებ. პირველად კი ის გამოქვეყნდა ფრანგულენოვან კრებულში Querelles Littéraires (ლიტერატურული კამათები) 1761 წელს. გაითვალისწინეთ, გალილეის სიკვდილიდან დაახლოებით ასოცი წელი არავინ იხსენიებს ამ ფრაზას და პირველად ფრანგულენოვან წყაროში ვკითხულობთ! ახლა, როგორღა ვირწმუნოთ, რომ ეს ფრაზა გალილეიმ წარმოთქვა და არა რომელიმე ფრანგმა მწიგნობარმა, რომელმაც ლამაზი ლეგენდა შეთითხნა და ორიოდე სუ იშოვა, მიაწერა რა გალილეის საკუთარი სიტყვები?!

ასე სამარის კარამდე ჩაძიება ნებისმიერ “აღიარებულ” ფაქტზე შეიძლება: დაეცა თუ არა ნიუტონს ვაშლი, იყვირა თუ არა “ევრიკა” არქიმედემ, იხსნეს თუ არა რომი ბატებმა, იყო თუ არა ლეონარდო და ვინჩი ჰომოსექსუალი, იბრძოდა თუ არა სერვანტესი ლეპანტოს ბრძოლაში, იყო თუ არა ფრენსის ბეკონი შექსპირის ტრაგედიების ავტორი და ა.შ. მაგალითების ჩამოთვლა უსასრულოდ შეიძლება, ამიტომ მოდით, თვალი გავუსწოროთ რეალობას და ვაღიაროთ, რომ – ის, რაც ვიცით, სინამდვილეში გვჯერა, რომ ვიცით. ჩვენი ცოდნა დაჯერებების ვრცელი კრებულია და რომ არ დავიჯეროთ, სხვა გზა არ გვაქვს. წინააღმდეგ შემთხვევაში მთელ ჩვენს ცხოვრებას წყაროს წყაროს წყაროს წყაროს გადამოწმებას მოვანდომებთ.

გამოქვეყნდა ჟურნალში “ტაბულა”

“სვეცკი” სვეტი

ყველა მწერალს თავისი საყვარელი ციტატების კრებული აქვს. ამ მხრივ უმბერტო ეკოც არ არის გამონაკლისი. მის ესეებში ხშირად ფიგურირებს ლათინური ფრაზა – pictura est laicorum litteratura. უკანასკნელი ათი წლის განმავლობაში, რაც მე და უმბერტო ეკო წიგნების საშუალებით ვურთიერთობთ, სადაც როლები ცალსახადაა გამიჯნული: ის მწერალია და მე – მკითხველი, ეს ლათინური ფრაზა მრავალ ესეში, თუ სამეცნიერო ნაშრომში შემომხვდა. მისი საშუალებით იტალიელ მაესტროს იმის თქმა სურს ხოლმე, რომ ნახატები და მხოლოდ ნახატებია “სვეცკი” ტიპების ლიტერატურაო.

ყველას კარგად მოეხსენება, თუ როგორ იყო გაყოფილი შუა საუკუნეების ევროპული საზოგადოება ორ ნაწილად. პირველ ნაწილს სწავლული ბერები წარმოადგენდნენ, რომელთა უშუალო საქმიანობა წიგნებთან ასოცირდებოდა, მეორეს კი – ჩვეულებრივი ხალხი და დიდებულები, რომლებიც ტაძრების ფასადებს და მისტერიებს მისჩერებოდნენ. უმბერტო ეკოს უყვარს ხოლმე ხაზგასმა, რომ ბერების ადგილი ახლა კომპიუტერთან მჯდომმა ადამიანებმა დაიკავეს, ტაძრების ფასადებსა და მისტერიებს მიჩერებული ხალხი კი ახლა ტელევიზორს მისჩერებიაო, თუმცა რა როლს ასრულებს ამ შედარებაში ის ხალხი, რომელიც ტელევიზორს კომპიუტერში უყურებს, კვლავაც გაურკვეველია.

სიტყვა laicus და, შესაბამისად, მისგან ნაწარმოები ნათესაობითი ბრუნვის მრავლობითი laicorum კლასიკურ ლათინურში არ არსებობდა. ის შუა საუკუნეების ლათინურში ძველი ბერძნულის გავლით მოხვდა, სადაც λαϊκός ხალხთან დაკავშირებულს, ანუ “ხალხურს” ნიშნავდა. ამ სიტყვით საეკლესიო მოღვაწენი საერო პირებს მოიხსენიებდნენ და ამგვარად მიჯნავდნენ მათ საკუთარი მონასტრის კედლებისაგან. ლათინური ენის არმცოდნე უბრალო ხალხი კი ცხოვრებას ჩვეული რიტმით განაგრძობდა, სადაც ვიზუალური ინფორმაცია ტექსტუალურზე დომინირებდა.

გავიდა მრავალი საუკუნე. მონასტრის კედლებს გარეთ დარჩენილი laicus-ების სრული “ვიზუალიზაცია” მოხდა. შესაბამისად ამ ცნებამაც (laicus) ფეერიული ტონალობა შეიძინა, რომელიც სუპერთანამედროვესთან და ცივილიზაციის უკანასკნელ ნაბიჯთან გაიგივდა, ამიტომაც ლექსიკონები მას ძირითადად ორი მნიშვნელობით განმარტავენ: 1) ის, ვინც არ წარმოადგენს სასულიერო პირს, 2) “მაღალ” საზოგადოებასთან დაახლოებული პირი. აკი აღვნიშნე საერო პირებმა ლათინური არ იცოდნენ-მეთქი. ამიტომაც laicus გადააკეთეს, ან ზოგ ენაში საერთოდ სხვა სიტყვამ შეიძინა “მაღალ” საზოგადოებასთან დაახლოებულობის მნიშვნელობა, მაგალითად ასეთი სიტყვა ფრანგულში არის – monde, რუსულში – свет… მოდით ამ უკანასკნელზე შევჩერდეთ.

მავანნი ამტკიცებენ, რომ სიტყვა “სვეტი” ვაკე-საბურთალოს მკვიდრთ 1970-იან წლებში დაარქვესო და ის ირონიულად ახასიათებდა გარკვეულ სუბკულტურას, რომლის წარმომადგენლებმაც ჩუმ-ჩუმად ინგლისურის სწავლა, როკ-მუსიკის მოსმენა და “იმპორტნი” სამოსის ტარება დაიწყეს. არ ვიცი, ვერ მოვესწარი, დოკუმენტური მასალა კი ამის შესახებ ან არ არსებობს, ან ჩემთვის უცნობია, თუმცა ჩემთვის კარგადაა ნაცნობი ზედსართავი სახელი “სვეცკი”, რომელიც ამ სიტყვისგან იშვა და თანამედროვე ვიზუალურ სამყაროსთან ასოცირდება, სადაც ფორმა ბატონობს შინაარსზე და სადაც Christian Dior-ს “კრისწიან ძიორი” ჰქვია, Cartier წარმოითქმის როგორც “კარწიე” და ა.შ.

ერთ ქართულენოვან რესურსზე, რომელიც PR ტექნოლოგიების პოპულარიზაციას ეძღვნება, ამას წინათ გამოქვეყნდა სტატია სათაურით: “სვეცკი პრეზერვატივები სვეცკი დიზაინერისგან – უსაფრთხო სექსის ახალი როლს-როისები”. ეს სტატია ფრანგი დიზაინერის, კრისტიან ოდიჟიეს შემოქმედებას ეძღვნება. სტატიას თანდართული გრაფიკული მასალა ტექსტს ოთხჯერ აღემატება. ეს პრინციპში გასაგებიცაა, აბა სხვანაირად როგორ ავუხსნათ კითხვასგადაჩვეულ ადამიანებს, თუ როგორ გამოიყურება კრისტიან ოდიჟიეს “სვეცკი” პრეზერვატივები. აღსანიშნავია ისიც, რომ დიზაინერის სახელი და გვარი სტატიაში “კრისტიან აუდიგერ”-ადაა დამახინჯებული და ეს “უნებლიე” შეცდომა ჩემნაირ მოსაწყენ ტექსტუალურ ადამიანებსა და “სვეცკი” თაობას შორის არსებულ განსხვავებაზე მიუთითებს: სულაც არ არის იმის ცოდნა საჭირო, თუ როგორ იკითხება Christian Audigier ფრანგულად, საკმარისია ის ვიცოდეთ, რომ ყველაფერი, რასაც ეს სახელი და გვარი აწერია – “სვეცკია”!

უწინ თუ ნებისმიერი ნახატი თუ სურათი იყო laicus-ების პური არსობისა, დღესდღეობით ცოტა სხვაგვარადაა საქმე, მხოლოდ გრაფიკული იერსახე არ კმარა “სასვეცკაოდ”. თანამედროვე სამყაროში ბრენდები ზეობენ. ნახატი ბრენდის გარეშე კი “სვეცკი” არ არის, შესაბამისად უინტერესოა. ამას წინათ ფრანგული გაზეთი, Le Monde წერდა, რომ ვენერა მილოსელი და მონა ლიზა ბრენდებად იქცნენო, ლუვრი კი “გალერი ლაფაიეტისაგან” აღარაფრით განსხვავდებაო. ორივეგან ბრენდის ფონზე სურათის გადაღების მოსურნე ადამიანები რიგში დგანან, ორივე ადგილას ისტერიკა სუფევს: ზოგს არ სჯერა, რომ თვით მონა ლიზას ან, თვით პრადას “ბუწიკის” ფონზე იღებს სურათს, ზოგი კი – კმაყოფილებისაგან მეშვიდე ცაზეა. ამ ყველაფრის შედეგი კი კვლავ სურათებია, სოციალურ ქსელებში ატვირთული და “დალაიქებული”.

გამოქვეყნდა ჟურნალში “ტაბულა”

ტაბულა რაზადან პალიმფსესტამდე

ტაბულას მე-17 ნომერში ვკითხულობთ: “ცივილიზებულ მსოფლიოსა და ჩვენ შორის შუამავლები იყვნენ ბერძნები, სპარსელები, არაბები, თურქები და რუსები, რომლებიც დროდადრო ახალი ცოდნითა და ახალი სიტყვებით გვამარაგებდნენ”. ციტატის ავტორს, ლექსო მაჭავარიანს ეს ფრაზა ილიას იდენტიფიკაციის შესახებ აზრის გასავითარებლად დასჭირდა, თუმცა ვფიქრობ, მაგალითებიც რომ მოეყვანა, არ იქნებოდა ურიგო. ამ დანაკლისის ამოვსებას მე ჩემს სვეტში (ან მომავალ სვეტებში) შევეცდები.

ერთხელ ჰომო დენტისტიკუსებს, ანუ სტომატოლოგებს შორის ერთ “სწავლულ” დიალოგს შევესწარი. პირველი მათგანი უმტკიცებდა მეორეს, “ემალი” რუსული სიტყვაა და ქართულად “მინანქარი” ჰქვიაო. კამათში ისე გაერთნენ, რომ კინაღამ ბურღი ჩამატოვეს პირის ღრუში, თუმცა მე ამ მდგომარეობაში კამათში ჩარევა ვერ შევძელი და გატრუნული და პირდაპირი მნიშვნელობით პირდაფჩენილი ვუსმენდი ხან ერთ, ხან მეორე მხარეს. კამათი დასრულდა და მე შინისაკენ გავეშურე. გზაში კი იმაზე ვფიქრობდი, რომ ასეთი “სწავლული” დიალოგები ყოველთვის იმ ტექნოლოგიების გარშემო იბადება, რომელთა შემქმნელები ქართველები არასოდეს ყოფილან, შესაბამისად, მათი აღმნიშვნელი საკუთარი სიტყვები როგორღა უნდა გვქონდეს?!

“მინა” (ميناء) არაბულად მინანქარს/ემალს ჰქვია, რომელიც სპარსულში ამავე ჟღერადობით შევიდა და იქვე დაემატა საქმის აღმნიშვნელი ბოლოკიდურა “ქარ” (كار) და საბოლოო სახით “მინაქარ” (ميناكار) სპარსულში მინანქრის სპეციალისტის მოსახსენიებელ სიტყვად იქცა, “მინაქარი” (ميناكاري) კი – ამ სპეციალისტის შრომის შედეგად. როგორც ჩანს, ჩვენთან “ნ” შუაში კეთილხმოვნების გამო ჩაემატა და საბოლოოდ “ჭეშმარიტად” ქართული სიტყვა “მინანქარი” მივიღეთ. რაც შეეხება სიტყვას “эмаль”, რომელიც ფრანგულად გამოიყურება როგორც émail (ელექტრონულ ფოსტაში არ აგერიოთ), ის ჯერ ფრანგულის გზით მოხვდა რუსულში და შემდეგ ჩვენი რუსეთუმე წინაპრების წყალობით გაქართულდა კიდეც. შესაბამისად, ძნელი სათქმელია რომელი სიტყვა უფრო “ქართულია” – ემალი თუ მინანქარი!

მე-19 საუკუნეში იყო მცდელობა, რომ არაბული “მურაბა” ფრანგული “კონფიტიურ”-ით ჩანაცვლებულიყო. დღემდე მიმდინარეობს სპარსული “პერანგისა” და რუსული “საროჩკის” ხელჩართული ბრძოლა. რუსულმა “სტოლ”-მა არაბულ “მაგიდა”-სთან პირწმინდად წააგო და ინგლისურ “ივენთ”-სა და ქართულ “მოვლენას” შორის მატჩში “ივენთი” მცირე ანგარიშით იმარჯვებს. ასევე შეეჭიდნენ ერთმანეთს ქართული “წვეულება” და ინგლისური “ფართი” და ვინ იცის კიდევ რამდენი ასეთი ბრძოლა მიმდინარეობს ჩვენს დროში, რამდენი ასეთი ბრძოლა გაიმართა და რამდენი “დამარცხებული” სიტყვა მიეცა დავიწყებას.

სულხან-საბას “სიტყვის კონა” სწორედ ის ადგილია, სადაც დაინტერესებულ ადამიანს ამ “დამარცხებული” და გამქრალი სიტყვების მოძებნა შეუძლია. ასე მაგალითად, სულხან-საბა ბრძანებს “არაყი” ოფლია არაბულად და ქართულად “იყი” ჰქვიაო. “ბატი” სომხური სიტყვაა და “ღერღეტი” დაუძახეთო. “გიშერ”-იც სომხურია (ღამეს ნიშნავს) და ქართულად “სათი” ეწოდებაო და ა.შ. მაგალითები იმაზე მეტია, ვიდრე შეგვიძლია წარმოვიდგინოთ, თუმცა ამ ძველი და თანამედროვეობისათვის არაფრისმაქნისი სიტყვების გახსენება ხანდახან სასარგებლოა თუნდაც იმიტომ, რომ “ზექართულ” სიტყვებში შეყვარებულ ადამიანებს შევახსენოთ ან გავაგებინოთ, რომ ის სიტყვები, რომლებსაც ისინი ასე თავგანწირვით იცავენ, არაფრით აღემატებიან თანამედროვე ბარბარიზმებს.

ჩვენად წოდებული ქართული ენა პალიმფსესტს მაგონებს, რომელიც ორას-ორასი (ან უფრო მეტი) წლით ჰქონდათ მფლობელობაში ლექსო მაჭავარიანის მიერ ჩამოთვლილ ერებს: ბერძნებს, სპარსელებს, არაბებს, თურქებს, რუსებს… ახლა ამერიკელთა ჯერია და ყოველი “დამპყრობი”, თუ ცივილიზაციასთან ჩვენი დამაკავშირებელი მედიუმი ერი სიტყვების ახალი კომპლექტით “ამდიდრებდა” მას და საბოლოოდ, ქართული ენის სახით პირველყოფილი ტაბულა რაზადან მრავალშრიანი პალიმფსესტი მივიღეთ.

P.S. ზემოთ აღწერილი “სწავლული” დიალოგები კი, ჩემი აზრით, ამ პალიმფსესტის უნაყოფო ფხეკაა და მეტი არაფერი.

გამოქვეყნდა ჟურნალში “ტაბულა”

ექსპერიმენტული ხლართი #3

გავაგრძელოთ და ნელ–ნელა გავართულოთ. მაშ, ასე ექსპერიმენტული ხლართი #3:

სურათზე გამოსახული აწგარდაცვლილი ბატონების მოსახელე პიროვნება 23–ე საუკუნეში დაიბადა. ამ პიროვნებასთან უშუალო კავშირშია მოხუცი კაცი, რომელიც პირადად ჩემთვის კომპოზიტორთან ასოცირდება.

დაასახელეთ: სურათზე გამოსახული ბატონები, 23–ე საუკუნეში დაბადებული პიროვნება და კომპოზიტორი.

ექსპერიმენტული ხლართი #2

დაპირებული მეორე ექსპერიმენტი. პირველი მარტივი გამოდგაო, თუმცა მე ასე არ მგონია. უბრალოდ “ა, ეს ხომ ვიცოდი” ფენომენის გავლენა იყო. ვნახოთ როგორ გაგიადვილდებათ მეორე.

პირველი სწერდა მეორეს: “ახლა ერთ პორტრეტზე ვმუშაობ: ძალიან ღია და მკვეთრი ფერის თმებს, თეთრი ქუდი ამშვენებს. ხელის მაჯებიც ასევე ღია შეფერილობისაა, ქურთუკი ლურჯია და ეს ყველაფერი კობალტისფერ ფონზეა გამოსახული. იგი წითელ მაგიდასთან იდაყვჩამოდებული ზის, მაგიდაზე ყვითელი წიგნი და ფუტკარას სოსანისფერი ტოტი დევს”.

წერილის დაწერიდან ზუსტად 100 წლის შემდეგ ჰოლივუდში გადაიღეს ფილმი: პირველი და მეორე, სადაც პირველის როლის შემსრულებელი მსახიობი მე პირადად იტალიელის ნაწარმოების ეკრანიზაციიდან დამამახსოვრდა, მთავარ პერსონაჟს მიწაზე ფეხი რომ არ დაუდგამს.

დაასახელეთ: პირველიც, მეორეც, იტალიელიც და სურათზე გამოსახული პიროვნებაც.

ექსპერიმენტული ხლართი #1

ჯერ–ჯერობით პოსტების წერისაგან თავს ვიკავებ (მუზები ისვენებენ და ზარბაზნები ქუხან), ამიტომ ექსპერიმენტულ ხლართს შემოგთავაზებთ, რომელიც რამდენიმესაფეხურიანია და მხოლოდ ერთ კითხვაზე პასუხის გაცემა არ არის საკმარისი იმ ლაბირინთიდან გარეთ გამოსასვლელად, რომლის ცენტრშიც მინოტავრის მაგივრად ლინგვისტუსია დაბმული. იპოვეთ არიადნას ძაფი და შეუდექით საქმეს. მაშ, ასე პირველი ექსპერიმენტული ხლართი:

დუგლას ჰოფსტადერი ერთი იტალიელის შემოქმედების განხილვის დროს, მეტი თვალსაჩინოებისათვის იშველიებს შემდეგ დიაგრამას:

ეს იტალიელი ფიგურირებს სიტყვაში, რომლითაც წვეროსანთა საძმოს წევრებს მოიხსენიებენ, თუმცა ყველას არა, მათ შორის რამდენიმეს.

2002 წელს ერთმა ამერიკელმა სამხრეთისკენ აიღო გეზი და შინ დაბრუნებულმა დოკუმენტური ფილმი დაამონტაჟა. ფილმის სათაური ზემოხსენებული სიტყვა გახლავთ.

თუმცა ეს ამერიკელი უფრო სხვა ნამუშევრებითაა ცნობილი, რომელთაგან მე პირადად 1991 წელს გადაღებულ სურათს გამოვყოფდი, რომლის მთავარი პერსონაჟი სამშობლოსგან მოშორებით ერთი ევროპული დედაქალაქის აღმოსავლეთ ნაწილშია დაკრძალული.

ეს მთავარი პერსონაჟი უშუალოდაა დაკავშირებული იმასთან, რასაც ქვემორე ილუსტრაცია ასახავს:

დაასახელეთ:  იტალიელიც, სიტყვაც, ამერიკელიც და მთავარი პერსონაჟიც.